Jodium tekort? Zo herken je de symptomen
|
|
Tijd om te lezen 4 min
Eet jij nog elke dag brood? Steeds meer Nederlanders laten het staan, of bakken zelf brood zonder gejodeerd zout. Ook kiezen veel mensen tegenwoordig voor “natuurlijk” zout, zoals Himalaya- of Keltisch zeezout. Het gevolg? We krijgen steeds minder jodium binnen. (1)
En dat is niet zonder risico. Jodium is onmisbaar voor je schildklier en energiehuishouding. Een tekort komt vaker voor dan je denkt, vooral bij veganisten, zwangeren en mensen die weinig brood of zuivel eten.
Ik neem je mee in de signalen, oorzaken en praktische oplossingen.
Steeds meer Nederlanders krijgen minder jodium binnen door minder brood en zuivel te eten en vaker te kiezen voor niet-gejodeerde zoutsoorten zoals Himalaya- of Keltisch zout.
Een tekort kan leiden tot vermoeidheid, gewichtstoename, kouwelijkheid en bij kinderen zelfs groeiachterstand en verminderde leerprestaties; vooral veganisten, zwangeren en kinderen lopen risico.
Tekort voorkomen kan door gejodeerd brood en zout te kiezen, regelmatig vis of zuivel te eten of een supplement met een veilige dosering jodium te gebruiken.
Symptomen van een jodium tekort
Een tekort aan jodium ontstaat meestal langzaam. Omdat de schildklier jodium kan opslaan, merk je klachten vaak pas later.
Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Gewichtstoename
- Snel koud hebben
- Obstipatie (verstopping)
- Vermoeidheid of traagheid
Bij kinderen kan een tekort leiden tot:
- Groeiachterstand
- Verminderd leervermogen (1)
Herken jij (een van) deze signalen? Dan kan het slim zijn om eens naar je jodiuminname te kijken én je bloed te laten onderzoeken op eventuele tekorten.
Belangrijkste oorzaken
De kans op een tekort neemt toe door veranderende eetgewoonten in Nederland. Belangrijke oorzaken zijn:
- Minder brood eten – Brood gebakken met bakkerszout is normaal een belangrijke bron van jodium.
- Gebruik van niet-gejodeerd zout – Zoals Himalaya- of Keltisch zout (tenzij verrijkt).
- Vegetarisch of veganistisch eten – Minder vis, eieren en zuivel betekent vaak minder jodium.
- Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven – Zij hebben een hogere behoefte. (2)
- Zelfgebakken of biologisch brood – Vaak zonder toegevoegd jodium.
- Plantaardige melk – Bevat meestal veel minder jodium dan koemelk. (2)
Wist je dat: biologische melk vaak minder jodium bevat dan gewone melk? Uit recent onderzoek (2024) blijkt dat biologische melk gemiddeld lagere jodium waarden heeft, vooral in de zomer. Dat komt doordat biologische koeien ander voer krijgen. In de biologische veehouderij wordt minder vaak jodium toegevoegd aan veevoer. Hierdoor komt er uiteindelijk ook minder jodium in de melk terecht. Dus drink je vooral biologische melk? Let er dan op dat je genoeg jodium binnenkrijgt via andere bronnen, zoals gejodeerd brood, vis of een supplement. (3)
Jodium en de schildklier: Waarom tekorten voorkomen belangrijk is
Jodium is nodig voor het produceren van je schildklierhormonen (T3 en T4). Deze hormonen helpen je stofwisseling, energie en lichaamstemperatuur te reguleren.
Zonder voldoende jodium kan de schildklier deze hormonen niet goed aanmaken en dat kan leiden tot:
- Hypothyreoïdie (trage schildklier) – Met klachten zoals vermoeidheid, gewichtstoename en het gauw koud hebben.
- Vergroting van de schildklier (struma of krop) – Een klassieke reactie op een langdurig tekort.
- Risico bij kinderen en zwangerschap – Onvoldoende jodium kan groei en hersenontwikkeling belemmeren. (2)(4)
Juist omdat de schildklier zo afhankelijk is van jodium, is het belangrijk om tekorten tijdig te voorkomen.
Stappenplan bij jodium tekort
Heb je een jodium tekort? Dit helpt:
- Overweeg een supplement – Bijvoorbeeld een multivitamine met een veilige dosering jodium.
- Eet meer zeevis en zeewier – Kabeljauw, mosselen of sushi (nori bevat tot 232 mcg jodium per 10 g dus eet dit met mate). (4)
- Gebruik gejodeerd keukenzout – Check altijd het etiket, want niet alle zoutsoorten bevatten jodium.
- Kies brood gebakken met bakkerszout – Vraag ernaar bij de bakker.
Goed om te weten: Je hoeft niet direct naar de dokter als je vermoedt dat je te weinig jodium binnenkrijgt. Vaak kun je al veel doen door je voeding aan te passen. Heb je echter klachten die passen bij een trage schildklier (zoals vermoeidheid, kouwelijkheid of gewichtstoename) of eet je al langere tijd jodiumarm? Ga dan wél naar je huisarts. Alleen een arts kan vaststellen of er echt sprake is van een tekort of een schildklierprobleem.
Hoeveel jodium heb je nodig?
De officiële aanbevelingen zijn als volgt:
- Volwassenen - 150 mcg per dag
- Zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven - 200 mcg per dag
- Kinderen - 90–130 mcg afhankelijk van de leeftijd
Dat zegt je misschien niet zoveel. Snap ik! Daarom een paar voorbeelden uit de praktijk. Zo kom je ongeveer aan je dagelijkse hoeveelheid jodium:
- 6 sneetjes volkorenbrood (met bakkerszout) - Ongeveer 140 mcg
- 1 portie kabeljauw (100 g) - Zo´n 115 mcg
- 1 ei - 20–25 mcg
- 200 ml melk of yoghurt - Ongeveer 50–100 mcg
- 10 g nori (zeewier) - Ruim 2000 mcg (!), dus liever met mate
Let op: Teveel jodium is ook niet goed. Boven de 600 mcg per dag kan het klachten geven zoals diarree, nervositeit of hartkloppingen.
Mijn persoonlijke advies
Zelf let ik erop dat ik regelmatig voedingsbronnen van jodium eet, zoals een stukje kabeljauw of af en toe sushi. Zo weet ik dat ik een groot deel van mijn behoefte uit mijn voeding haal.
Daarnaast gebruik ik graag een multivitamine supplement als basis. Voorzichtigheid is wel belangrijk: Kelp-supplementen kunnen sterk wisselen in jodiumgehalte. Daarom kies ik liever voor een multi met jodium uit een gestandaardiseerde bron (kaliumjodide of natriumjodide).
Mijn favoriet is de Multi Premium. Deze bevat 32 actieve nutriënten in veilige doseringen, waaronder jodium, en helpt me om dagelijks een stabiele basis neer te zetten, zonder het risico op te veel of te weinig.
Ebrina van der Bijl
Ebrina is voedingsdeskundige met een diepe toewijding aan gezonde voeding en een duurzame levensstijl, gevestigd in het prachtige Portugal. Haar passie voor natuurlijke en biologische producten vormt de kern van haar werk. Met een achtergrond in Voeding & Diëtetiek en ervaring in productontwikkeling en tekstschrijven, vertaalt ze complexe wetenschappelijke informatie naar praktische adviezen voor een gebalanceerde levensstijl.
Gebruikte bronnen
- Voedingscentrum. (z.d.-a). Jodium. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/jodium
- Hatch-McChesney, A., & Lieberman, H. R. (2022). Iodine and Iodine Deficiency: A Comprehensive Review of a Re-Emerging Issue. Nutrients, 14(17), 3474. https://doi.org/10.3390/nu14173474
- Comiskey, N., Jones, E. L., & Allen, R. (2024). Meta-analysis of the iodine concentration of conventional and organic milk in the UK. Food Chemistry: Molecular Sciences, 34, 101868. https://doi.org/10.1016/j.fochms.2024.101868
- Ahad, F., & Ganie, S. A. (2010). Iodine, Iodine metabolism and Iodine deficiency disorders revisited. Indian J Endocrinol Metab, 14(1), 13–17. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3063534/
