Te hoog foliumzuur: Wat kun je doen?
|
|
Tijd om te lezen 6 min
Foliumzuur is belangrijk voor je gezondheid, vooral tijdens de zwangerschap of als je zwanger wilt worden. Maar er zit ook een keerzijde aan: Via supplementen kun je er ongemerkt teveel van binnenkrijgen, met vervelende gevolgen.
In dit artikel lees je wat de risico´s zijn van een te hoog foliumzuurgehalte, maar ook wat de oorzaken zijn en wat je eraan kunt doen. Je krijgt bovendien een helder stappenplan en ik leg uit wanneer het verstandig is om medisch advies in te winnen.
Een te hoog foliumzuurgehalte kan ontstaan door overdosering via supplementen, een B12-tekort of een MTHFR-mutatie, waardoor ongebruikt folaat zich ophoopt in het lichaam.
Ophoping kan een B12-tekort maskeren, zorgen voor circulatie van onverwerkt foliumzuur en mogelijk het immuunsysteem verzwakken.
Laat je bloedwaarden testen, verlaag indien nodig de dosering of stap over op 5-MTHF, en raadpleeg een arts bij aanhoudende klachten.
Inhoudsopgave
Wat is foliumzuur en waarom is het belangrijk? Oorzaken van een te hoog foliumzuurgehalte Risico’s van een te hoge foliumzuurwaarde Wat merk je van een te hoog foliumzuur gehalte Stappenplan: Wat kun je doen bij te veel foliumzuur in je bloed? 1. Laat je bloedwaarden testen 2. Controleer je supplementen en voeding 3. Overweeg overstap naar actieve folaatvormen 4. Overleg met je arts of er onderliggende oorzaken zijn
Wat is foliumzuur en waarom is het belangrijk?
Foliumzuur is een vorm van vitamine B11 die in je lichaam wordt omgezet naar folaat, de actieve vorm die je echt gebruikt.
- Dit is waarom folaat belangrijk is:
- Helpt bij de aanmaak van bloed
- Ondersteunt je immuunsysteem
- Draagt bij tot de groei van het kind tijdens de zwangerschap
- Folaat draagt bij tot de vorming van de placenta
- Helpt bij vermoeidheid
- Is gunstig voor een goede geestelijke balans
Je hebt het dus zeker nodig, maar teveel is niet goed, vooral als het uit supplementen komt.
Oorzaken van een te hoog foliumzuurgehalte
Heb je via een bloedtest te horen gekregen dat je foliumzuurwaarde verhoogd is? Dan is het verstandig om te kijken waar dat vandaan komt. In veel gevallen speelt supplementgebruik een rol.
- Supplementen met hoge dosering - Foliumzuur uit supplementen moet eerst worden omgezet in de actieve vorm (5-MTHF). Bij hoge doseringen lukt dat niet volledig, waardoor onverwerkt foliumzuur in je bloed blijft circuleren. Dat noemen onderzoekers unmetabolized folic acid, oftewel: niet-omgezet foliumzuur
- Vitamine B12-tekort - B12 is nodig om foliumzuur in je cellen te krijgen. Bij een tekort aan B12 blijft het foliumzuur in je bloed, terwijl je lichaam het niet goed kan gebruiken. Je bloedwaarde lijkt dan hoog, maar dat geeft een vertekend beeld.
- Genetische aanleg (MTHFR-mutatie) - Sommige mensen zetten foliumzuur minder goed om, vaak door een genetische variatie, zoals het MTHFR-gen, waardoor die omzetting trager verloopt. Daardoor hoopt onverwerkt foliumzuur zich sneller op, vooral bij gebruik van supplementen.
Goed om te weten: Een te hoog foliumzuur komt zelden door teveel folaatrijke voeding te eten. Alleen via supplementen loop je het risico op een te hoge waarde in je bloed.
Risico’s van een te hoge foliumzuurwaarde
Een te hoge waarde hoeft niet direct gevaarlijk te zijn, maar kan op termijn risico’s geven, vooral als het gaat om niet-omgezette foliumzuur dat zich ophoopt in het bloed.
- Maskering van een vitamine B12-tekort - Dit is het meest bekende en goed onderbouwde risico. Als je te veel foliumzuur binnenkrijgt, kunnen de symptomen van een B12-tekort tijdelijk verdwijnen, terwijl het echte probleem doorgaat. Daardoor kun je ongemerkt zenuwschade oplopen. EFSA noemt dit de belangrijkste reden om niet meer dan 1000 microgram per dag te nemen. (1)
- Ophoping van onverwerkt foliumzuur in je bloed - Je lichaam kan maar een beperkte hoeveelheid foliumzuur omzetten. Wat overblijft, blijft als onverwerkt foliumzuur in het bloed circuleren, vooral bij langdurig supplementgebruik. Tijdens de zwangerschap wordt dit trouwens nietaan de baby doorgegeven; die krijgt vooral het bruikbare folaat. Maar bij de moeder blijft het wel meetbaar in het bloed. (2) (3)
- Mogelijk effect op het immuunsysteem - Er zijn aanwijzingen dat te veel onverwerkt foliumzuur de werking van sommige afweercellen kan verlagen. Dit effect is nog niet helemaal bewezen, maar wordt serieus genomen door instanties zoals EFSA die oproepen tot verder onderzoek. (4)
Wat merk je van een te hoog foliumzuur gehalte
Als je foliumzuurwaarde te hoog is, geeft dit meestal geen duidelijke klachten . Maar in sommige gevallen kunnen er wel symptomen ontstaan, vooral als het hoge foliumzuur een vitamine B12-tekort verbergt.
- Let extra goed op als je last hebt van:
- Tintelingen of een doof gevoel in handen of voeten
- Vermoeidheid of spierzwakte
- Geheugenproblemen of concentratieverlies
- Somberheid of prikkelbaarheid
- Problemen met je evenwicht
Deze klachten kunnen wijzen op een B12-tekort dat door foliumzuur niet op tijd wordt herkend.
Stappenplan: Wat kun je doen bij te veel foliumzuur in je bloed?
Met de onderstaande stappen kun je je waarden gezond houden en voorkom je mogelijke klachten op de lange termijn.
1. Laat je bloedwaarden testen
Vraag je arts om je foliumzuur te laten controleren. Een essentiële stap om te weten of je waarde inderdaad verhoogd is.
In Nederland kijkt men meestal naar het serum foliumzuur : De hoeveelheid foliumzuur in je bloedplasma.
- Volgens Nederlandse laboratorium richtlijnen ligt de normale waarde tussen de 7 en 45 nmol/L
- Een waarde boven de 45 nanomol per liter (nmol/L) wordt vaak als verhoogd gezien
Tip: Laat ook je vitamine B12 mee testen om erachter te komen of er mogelijk een B12-tekort meespeelt. Een verhoogde foliumzuurwaarde kan namelijk een tekort aan B12 maskeren, en dat wil je op tijd ontdekken.
2. Controleer je supplementen en voeding
Gebruik je een multivitamine, B-complex of zwangerschapsupplement? Kijk goed hoeveel foliumzuur je binnenkrijgt.
De EFSA stelt een veilige bovengrens van 1000 microgram per dag voor volwassenen, inclusief zwangere vrouwen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ligt veel lager:
- 300 microgram voor volwassenen
- 400 microgram bij zwangerschapswens (5)
Krijg je teveel binnen? Verlaag je dosering of stop tijdelijk.
3. Overweeg overstap naar actieve folaatvormen
Sommige supplementen bevatten 5-MTHF , de actieve vorm van folaat die je lichaam direct kan gebruiken. Dit wordt beter verwerkt en laat minder onverwerkt foliumzuur achter in het bloed.
Zeker bij genetische variaties zoals de MTHFR-mutatie kan dit zinvol zijn.
Tip: Lees meer over het verschil tussen folaat en foliumzuur en ontdek wat de beste en veiligste foliumzuur supplementen zijn.
4. Overleg met je arts of er onderliggende oorzaken zijn
Een verhoogde foliumzuurwaarde komt meestal door supplementen, maar soms zit er meer achter. Het kan bijvoorbeeld wijzen op een vitamine B12-tekort , of op een probleem in hoe je lichaam foliumzuur omzet naar de actieve vorm.
Bespreek je bloeduitslagen daarom altijd met je arts, zeker als je klachten hebt zoals vermoeidheid, tintelingen, geheugenproblemen of een somber gevoel.
Ebrina van der Bijl
Ebrina is voedingsdeskundige met een diepe toewijding aan gezonde voeding en een duurzame levensstijl, gevestigd in het prachtige Portugal. Haar passie voor natuurlijke en biologische producten vormt de kern van haar werk. Met een achtergrond in Voeding & Diëtetiek en ervaring in productontwikkeling en tekstschrijven, vertaalt ze complexe wetenschappelijke informatie naar praktische adviezen voor een gebalanceerde levensstijl.
Gebruikte bronnen
- European Food Safety Authority (EFSA). (2009). Folic Acid: an update on scientific developments. In EFSA Meeting Summary Report (pp. 1–22). https://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/event/corporate090121-m.pdf
- Tam, C., O’Connor, D., & Koren, G. (2012). Circulating Unmetabolized Folic Acid: Relationship to Folate Status and Effect of Supplementation. Obstetrics And Gynecology International, 2012, 1–17. https://doi.org/10.1155/2012/485179
- Obeid, R., Kasoha, M., Kirsch, S. H., Munz, W., & Herrmann, W. (2010). Concentrations of unmetabolized folic acid and primary folate forms in pregnant women at delivery and in umbilical cord blood. American Journal Of Clinical Nutrition, 92(6), 1416–1422. https://doi.org/10.3945/ajcn.2010.29361
- Troen, A. M., Mitchell, B., Sorensen, B., Wener, M. H., Johnston, A., Wood, B., Selhub, J., McTiernan, A., Yasui, Y., Oral, E., Potter, J. D., & Ulrich, C. M. (2006). Unmetabolized Folic Acid in Plasma Is Associated with Reduced Natural Killer Cell Cytotoxicity among Postmenopausal Women. Journal Of Nutrition, 136(1), 189–194. https://doi.org/10.1093/jn/136.1.189
- 5. Turck, D., Bohn, T., Castenmiller, J., De Henauw, S., Hirsch‐Ernst, K., Knutsen, H. K., Maciuk, A., Mangelsdorf, I., McArdle, H. J., Pentieva, K., Siani, A., Thies, F., Tsabouri, S., Vinceti, M., Crous‐Bou, M., Molloy, A., Ciccolallo, L., De Sesmaisons Lecarré, A., Fabiani, L., . . . Naska, A. (2023b). Scientific opinion on the tolerable upper intake level for folate. EFSA Journal, 21(11). https://doi.org/10.2903/j.efsa.2023.8353
