Vitamine B12 tekort? Zo herken je de symptomen
|
|
Tijd om te lezen 4 min
Vitamine B12 is een bijzondere vitamine. Je lichaam kan er maanden, soms zelfs jaren, een voorraad van opslaan. Daardoor ontstaat een tekort langzaam en vaak ongemerkt. Pas wanneer symptomen als tintelingen, geheugenproblemen of vermoeidheid optreden, gaat er een belletje rinkelen.
Ik zie regelmatig dat mensen jarenlang met vage klachten rondlopen, totdat ze eindelijk hun B12 laten testen. In dit artikel leg ik uit hoe je een tekort aan vitamine B12 herkent, wat de oorzaken zijn én hoe je het snel kunt aanvullen.
Een tekort aan vitamine B12 ontwikkelt zich langzaam en kan leiden tot klachten zoals vermoeidheid, tintelingen, concentratieverlies en spierzwakte.
Mogelijke oorzaken zijn onvoldoende dierlijke voeding, ouderdom, maag- of darmproblemen en langdurig medicijngebruik, zoals maagzuurremmers of metformine.
Aanvullen kan met supplementen of B12-rijke voeding; bij opnameproblemen zijn injecties vaak noodzakelijk om de vitamine direct in de bloedbaan te brengen.
Symptomen van een vitamine B12 tekort
Een tekort aan vitamine B12 ontstaat dus vaak geleidelijk.
De meest voorkomende symptomen zijn:
- Vermoeidheid en weinig energie
- Duizeligheid en hartkloppingen
- Tintelingen in handen of voeten
- Geheugenproblemen of concentratieverlies
- Oorsuizen
- Spierzwakte of coördinatieproblemen
Deze klachten hangen samen met de rol van B12 in de aanmaak van rode bloedcellen en het functioneren van het zenuwstelsel. (1) (2)
Belangrijkste oorzaken van een B12 tekort
Een tekort kan verschillende oorzaken hebben:
- Voeding - Veganisten en vegetariërs lopen groot risico, omdat B12 alleen in dierlijke producten zit. De B12 uit plantaardige voeding (pseudo vitamine B12) kan niet worden gebruikt door het lichaam.
- Leeftijd - Bij ouderen neemt de opname in de maag vaak af.
- Gezondheid - Maag- of darmproblemen, zoals coeliakie of de ziekte van Crohn, belemmeren de opname.
- Medicijnen - Langdurig gebruik van maagzuurremmers of metformine verlaagt de B12-status.
Stappenplan: B12 tekort snel oplossen
Gelukkig kun je eenvoudig zelf je B12 tekort aanvullen met de volgende acties:
- Aanvullen met supplementen - Begin met een goed opneembare B12 in smelt- of zuigtabletvorm. Deze wordt direct via het mondslijmvlies opgenomen, waardoor je de darmen omzeilt.
- Voeding - Voeg rijk aan B12 voedingsmiddelen toe, zoals lever, mosselen, haring, zuivel en eieren. Voor veganisten zijn verrijkte producten of supplementen dus onmisbaar.
- Leefstijl en controle - Laat je B12-waarde meten bij aanhoudende klachten en herhaal na de controle na een aantal maanden. Zo kun je zien op de aanpassingen in je voeding en supplementen voldoende effect hebben.
Wanneer zijn B12-injecties nodig?
Injecties met vitamine B12 zijn meestal pas nodig als supplementen niet voldoende werken. Dat gebeurt vooral bij opnameproblemen in de maag of darmen.
De meest voorkomende situaties zijn:
- Pernicieuze anemie – Een auto-immuunziekte waarbij het lichaam geen intrinsic factor meer aanmaakt. Zonder dit stofje kan B12 nauwelijks worden opgenomen.
- Maag- of darmziekten – Zoals de ziekte van Crohn, coeliakie of na een maagverkleining.
- Ouderen met sterk verminderde maagzuurproductie – Maagzuur is nodig om B12 uit voeding vrij te maken. Naarmate je ouder wordt, maakt je maag vaak minder zuur aan.
- Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen – Bijvoorbeeld maagzuurremmers (PPI’s) of metformine, een van de meest gebruikte medicijnen bij diabetes type 2 dat het transport van B12 door de darmwand verstoort. Hierdoor komt er minder B12 in het bloed terecht.
In deze gevallen kan je lichaam simpelweg niet genoeg B12 opnemen via de mond. Een injectie omzeilt dit probleem en brengt de vitamine direct in de bloedbaan.
Goed om te weten: Vaak starten artsen bij een ernstig tekort met een reeks injecties om de voorraad snel aan te vullen, waarna onderhoud volgt met tabletten of herhaal-injecties.
Hoeveel heb je nodig?
De Gezondheidsraad adviseert voor volwassenen 2,8 microgram per dag. Voor kinderen, zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven gelden iets hogere waarden.
Maar, bij een tekort zijn vaak hogere doseringen nodig: Tussen de 500 en 1000 mcg per dag in supplementvorm is effectief en veilig. (3)
Goed om te weten: Omdat B12 wateroplosbaar is, plas je een overschot uit. Er is dan ook geen veilige bovengrens vastgesteld.
Mijn persoonlijke advies
Zelf kies ik altijd voor een smelttablet met de actieve vormen methylcobalamine en adenosylcobalamine. Het voordeel hiervan is dat ik zeker weet dat mijn lichaam de vitamine direct kan gebruiken.
Omdat ik regelmatig werk met mensen die maag- of darmklachten hebben, zie ik dagelijks hoe belangrijk deze vorm is.
Ik raad je aan om niet te wachten tot klachten verergeren, maar preventief je B12-status op peil te houden.
Ebrina van der Bijl
Ebrina is voedingsdeskundige met een diepe toewijding aan gezonde voeding en een duurzame levensstijl, gevestigd in het prachtige Portugal. Haar passie voor natuurlijke en biologische producten vormt de kern van haar werk. Met een achtergrond in Voeding & Diëtetiek en ervaring in productontwikkeling en tekstschrijven, vertaalt ze complexe wetenschappelijke informatie naar praktische adviezen voor een gebalanceerde levensstijl.
Gebruikte bronnen
- Bensky, M. J., Ayalon-Dangur, I., Ayalon-Dangur, R., Naamany, E., Gafter-Gvili, A., Koren, G., & Shiber, S. (2019). Comparison of sublingual vs. intramuscular administration of vitamin B12 for the treatment of patients with vitamin B12 deficiency. Drug Delivery And Translational Research, 9(3), 625–630. https://doi.org/10.1007/s13346-018-00613-y
- Tuğba-Kartal, A., & Çağla-Mutlu, Z. (2020). Comparison of Sublingual and Intramuscular Administration of Vitamin B12 for the Treatment of Vitamin B12 Deficiency in Children. Revista de Investigacion Clinica, 72(6). https://doi.org/10.24875/ric.20000208
- Abdelwahab, O. A., Abdelaziz, A., Diab, S., Khazragy, A., Elboraay, T., Fayad, T., Diab, R. A., & Negida, A. (2024). Efficacy of different routes of vitamin B12 supplementation for the treatment of patients with vitamin B12 deficiency: A systematic review and network meta-analysis. Irish Journal Of Medical Science (1971 -), 193(3), 1621–1639. https://doi.org/10.1007/s11845-023-03602-4
